Vereniging voor Theologie

Thema VVTh-conferentie 2020: Gerechtigheid en recht, 2-4 januari 2020

Locatie: Duivelsbruglaan 13, Breda (Ginneken) 

Gerechtigheid: heeft het überhaupt nog zin om het daarover te hebben? Is ‘gerechtigheid’ niet afhankelijk van de situatie of sterker nog, van ieders particulier belang? Noem je niet gewoon dat gerechtigheid wat jou het beste uitkomt? Wat als rechtvaardig wordt gezien, is toch in elke tijd en cultuur verschillend? Ben je het goede juist dan op het spoor als je afziet van absolute normen voor wat goed is? Religies bij uitstek lijken het recht om het over gerechtigheid te hebben, ruimschoots te hebben verspeeld. Hoeveel misdaden zijn er niet in naam van God gepleegd en hoe vaak zijn de eigen opvattingen al tot hoogste norm verheven om daardoor andere uit te sluiten? 

Gerechtigheid is echter een thema dat bij uitstek de grenzen van geïnstitutionaliseerde religies overstijgt. Gerechtigheid speelt in het christendom een grote rol, maar ook  in huidige plurale samenlevingen wordt er voortdurend over nagedacht. Binnen een democratische rechtsstaat wordt geldend recht vaak gezien als een onderdeel van een sociaal contract. Gerechtigheid is dat wat wij als plurale democratische samenleving op dit moment als recht zien. De moderne rechtsstaat kan zonder levensbeschouwelijke verworteling. Maar er zijn ook tegengeluiden. Volgens die tegengeluiden heeft onze democratische rechtsstaat haar wortels in het christendom en kan ze daar eigenlijk niet goed zonder. Het thema gerechtigheid roept daarom de vraag op naar de verhouding tussen gerechtigheid en recht, maar ook naar de verhouding tussen christelijke perspectieven op gerechtigheid en bredere maatschappelijke debatten over gerechtigheid.

Rechtvaardigheid is een abstract begrip dat bij de Grieken pas na Homerus en Herodotus opkomt.  De Griekse term wordt veelvuldig gebruikt in de Griekse vertaling van het Oude Testament en het woord is een sleutelwoord in verschillende geschriften van het Nieuwe Testament.  Een sleuteltekst is daarbij de Bergrede. In de geschriften van Paulus speelt het een grote rol. Zowel in de Bergrede als in sommige teksten van Paulus wordt de relatie tussen rechtvaardigheid en eigen handelen gethematiseerd. In de traditie van de Reformatie is er veel nadruk gelegd op het idee dat je rechtvaardig kan zijn, of zelfs alleen maar kan  zijn, vanuit een gerechtigheid die jou geschonken wordt nog voor je zelf rechtvaardig bent of rechtvaardig handelt. Tegelijkertijd blijft die gedachte steeds vragen oproepen. Opent het geen deuren in de richting van wat Bonhoeffer noemde ‘goedkope genade’? 

In de exegese heeft het nieuwe perspectief op Paulus Luthers interpretatie van gerechtigheid fundamenteel bevraagd. Wat betekent het voor de oecumenische en joods-christelijke dialoog? Een nieuwe bijdrage wordt geleverd vanuit een fenomenologie van de gave: als gerechtigheid als geschenk vooraf gaat aan je rechtvaardige handelen, lijkt ons rechtvaardige handelen er niet toe te doen, of juist een tegenprestatie is. Recent onderzoek naar de manier waarop geschenken werkten in de oudheid, en hoe Paulus daar zijn eigen accenten in zet, relativeert die veronderstelling. 

In de tweede conferentie van de VVTh, gehouden van 2 tot 4 januari 2020 in Breda (Ginneken), willen we over deze twee kanten van het thema gerechtigheid nadenken: enerzijds de interne dynamiek rondom gerechtigheid in de christelijke traditie. Anderzijds kijken we ook over de grenzen van de theologie heen: de verhouding tussen het christelijke begrip van gerechtigheid en het denken over recht en gerechtigheid in een democratische rechtsstaat. 

Hoofdsprekers: 

• John Barclay, expert op het gebied van de theologie van Paulus en op de manier waarop geven werkte in de oudheid

• Annemie Dillen, hoogleraar praktische theologie aan de Katholieke Universiteit Leuven

• Roshnee Ossewaarde-Lowtoo, gepromoveerd filosoof op het terrein van de christelijke antropologie en onderzoeker aan de Tilburg School of Catholic Theology

• Jonathan Soeharno, hoogleraar rechtspleging in rechtsfilosofisch perspectief, advocaat en theoloog

Ook deze keer gaat er een call for papers en panels uit waarop mensen zich kunnen melden met voorstellen voor short papers of panels. De onderwerpen voor short papers zijn vrij, al is een connectie met het thema van de conferentie welkom.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

De prijzen voor bachelor studenten, leden en niet-leden zijn respectievelijk 149 euro, 169 euro en 199 euro. Twee diners (op 2 en 3 januari) en een lunch op 3 januari zijn in de prijzen inbegrepen. Gedeeltelijke deelname is ook mogelijk. Overnachting is NIET inbegrepen in de prijs. Het hotel Mastbosch is op loopafstand van de conferentielocaties en het restaurant. Novotel is iets verder. Duivelsbruglaan 13 is met de bus (lijn 6, 7 en 132) of eventueel (OV)fiets te bereiken vanuit Breda centraal station. Zie https://goo.gl/maps/QFaN8ExWJeviDyjP8 of https://9292.nl/.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Programma Conferentie Vereniging voor Theologie

De lezingen zullen in de Laurentiuskerk en het Mariëndal van de Protestantse Gemeente Ginneken plaatsvinden. De parallel sessies zullen verspreid worden over twee locaties, namelijk, de zalen van de Protestantse Gemeente en de vergaderzalen van de Laurentiuskerk van de R.K. Parochie van de Heilige Familie.

 

Donderdag 2 januari 2020

14.00 Inloop en inschrijving, met thee en koffie – Duivelsbruglaan 13, Ginneken      

14.45 Opening door Prof. Maarten Wisse, voorzitter van de Vereniging voor Theologie - Duivelsbruglaan 13 (Mariëndal)

15.00 Lezing (Engelstalig) door Prof. John Barclay, Durham University: 'Paul on Justice, Human and Divine', Paulus over gerechtigheid en recht – Mariëndal

15.50 Discussie

16.25 Parallelsessies 

	Grote zaal	Kleine zaal	Consistorie
16.30-17.00	Arjan van den Os, God doet recht? Wraak bij Philo.	Harry Groenenboom: Scholten, Evangelie en Recht	Simon Beentjes, ‘Mei 1968’ als religieuze ervaring. De christelijke jeugd in de lange jaren zestig en hun theologische zoektocht naar gerechtigheid voor de wereld.
17.00-17.30	Arco den Heijer, Gods rechtvaardig oordeel aangekondigd in de rechtbank van Athene: de symboolkracht van de Areopagus als setting van Handelingen 17:22-31.	Helène Evers, Scholten, Over den rechtsstaat	Ariaan Baan, Een christelijke visie op de deugd van rechtvaardigheid. Enige overwegingen aan de hand van Aristoteles, Paulus en Sandel.
17.30-18.00	Theo Hettema, Gerechtigheid en liefde in de context van asiel en migratie.	Willem-Maarten Dekker, Gerechtigheid en rechtvaardiging in de theologie van Eberhard Jüngel.
18.00-18.30	Yves de Maeseneer, Orde in de naastenliefde? De ordo caritatis in het tijdperk van de migratie.	.Raymond Hausoul, Is God een tiran?: Gods rechtvaardige oordeel in Openbaring

 

18.45 Diner (buffet) – Bouvigne Paradijs, Bouvignelaan 3

(Overnachtingen op eigen gelegenheid) 

 

Vrijdag 3 januari 2020

9.00 Lezing (Nederlandstalig) door Prof. Annemie Dillen, Katholieke Universiteit Leuven: 'De genade van rechtvaardige liefde en zorg. Theologisch denken over rechtvaardigheid in dialoog met ervaringen van christelijk geloof', Gerechtigheid en recht vanuit pedagogisch perspectief - Duivelsbruglaan 13, Ginneken (Mariëndal)     

10.15 Pauze met thee en koffie – Duivelsbruglaan 13

10.45 Lezing (Nederlandstalig) door Prof. Jonathan Soeharno, Universiteit van Amsterdam: 'De Rechtstaat en onze laatste Zekerheid', Gerechtigheid en recht vanuit rechtsfilosofisch perspectief - Mariëndal

11.35 Discussie

12.00 Middaggebed

12.30 Lunch

13.30 Parallelsessies 

	Grote zaal	Kleine zaal
13.30-14.00	Cred-Art tekstlezing Thomas*	Ecogerechtigheid I: Carola Dahmen, Ecogerechtigheid en de transformatieve kracht van de theologie van  Sallie McFague.
..14.00-14.30	Cred-Art tekstlezing Thomas*	Ecogerechtigheid II: Trees van Montfoort, Hoe recht te doen aan de niet-menselijke natuur?
14.30-15.00	Cred-Art tekstlezing Thomas*	Ecogerechtigheid III: Rondetafeldiscussie
15.00-15.30	Pauze	Pauze
15.30-16.00	Pieter Nijsse, Geest van hierboven? Transcendentie en Geest bij Rowan Williams en Karl Rahner	Eva van Urk, Gods beeld dragen te midden van massa-extinctie: het imago Dei en ecologische gerechtigheid.
16.00-16.30	Sjoerd Mulder, De kerk als NGO?	Harmen Jansen, Kerkelijk spreken en zwijgen rond het Israëlisch-Palestijns conflict
16.30-17.00	Chungman Lee, Deification vs Justification?	Wim Collins, Eerlijke burgers en goede christenen: Geloof als noodzakelijke voorwaarde voor goed burgerschap.

 17.15 Ledenvergadering - Duivelsbruglaan 13, Ginneken (Mariëndal)     

18.30 Diner (buffet) – Bouvigne Paradijs, Bouvignelaan 3

(Overnachting op eigen gelegenheid) 

 

Zaterdag 4 januari 2020

9.00 Parallelsessies

	Consistorie	Kleine zaal
9.00-9.30	Cred-Art tekstlezing O’Donovan*	Sjaak Verwijs, Tentmaking ministry in het Nederlandse kerkrecht
9.30-10.00	Cred-Art tekstlezing O’Donovan*	Wouter Muskee, Identiteit, in Christus zijn en het debat M/V
10.00-10.30	Cred-Art tekstlezing O’Donovan*	Bernard van Vreeswijk, Anselmus op zoek naar recht in kerk en staat

10.30 Pauze met koffie en thee – Duivelsbruglaan 13 [?]

11.15 Publiekslezing door  Dr. Roshnee Ossewaarde-Lowtoo, Tilburg University: 'Rechtvaardigheid of Liefdadigheid?', Gerechtigheid en recht vanuit godsdienstfilosofisch perspectief. LET OP! NIEUWE LOCATIE- Duivelsbruglaan 1 (Laurentiuskerk). Lezing is vrij toegankelijk voor de Protestantse Gemeente Ginneken en R.K. Parochie van de Heilige Familie Breda.

12.05 Discussie

12.30 Afsluiting

  

* Tekstlezingen van Cred-Art duren anderhalf uur. Voorbereiding is niet nodig.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Je moet ingelogd zijn om alle deelnemers te zien